Học các mẹo và kỹ thuật hàn TIG dành cho thợ hàn mới bắt đầu và trung cấp từ chuyên gia gia công kim loại Ron Covell.

Câu hỏi thường gặp về hàn TIG 
Hầu như ai cũng cảm thấy khó khăn khi thử hàn TIG lần đầu. Điều này cũng dễ hiểu, vì có rất nhiều yếu tố cần phải chú ý và suy nghĩ trong khi điều khiển đồng thời chuyển động của cả hai tay. Trong hầu hết các trường hợp, bàn đạp chân hoặc bộ điều khiển cường độ dòng điện gắn trên đuốc hàn sẽ được sử dụng — để khởi động, điều chỉnh và dừng dòng điện. Tôi đã huấn luyện nhiều người khi họ học các kỹ năng này, và trong suốt những năm qua, tôi đã nhận được không ít câu hỏi. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp — và câu trả lời — sẽ rất hữu ích, đặc biệt đối với những người thợ hàn mới bắt đầu và trung cấp. 

Quy trình hàn TIG hoạt động như thế nào? 
Tất cả các phương pháp hàn đều yêu cầu việc áp dụng nhiệt, làm nóng chảy kim loại được hàn. Với phương pháp hàn TIG, nhiệt đến từ hồ quang điện phát ra giữa điện cực trong đuốc hàn cầm tay và kim loại được hàn. Hồ quang và kim loại nóng chảy được bảo vệ bởi khí trơ, giúp bảo vệ điện cực và kim loại cơ bản khỏi bị oxy hóa. Que bù hàn TIG thường được thêm vào vũng chảy khi quá trình hàn diễn ra. Nhằm để tạo ra một mối hàn tốt là kiểm soát nhiệt, điều này được quyết định bởi cách bạn điều chỉnh hồ quang khi nó phát ra từ đầu hàn. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về điều này.  

Trong quá trình hàn, hồ quang có hình dạng giống như một hình nón, với đỉnh ở điện cực và đáy trên bề mặt kim loại được hàn. Khi giữ điện cực gần kim loại hơn, đáy của hình nón sẽ nhỏ lại. Ngược lại, nếu kéo điện cực ra xa, đáy của hình nón (và vũng hàn) sẽ mở rộng hơn. Nếu vũng hàn trở nên quá lớn, trọng lực sẽ kéo nó ra khỏi bề mặt kim loại, tạo thành một lỗ hổng. Đây là lý do tại sao hàn kim loại mỏng đặc biệt khó đối với người mới bắt đầu. 

Những kỹ thuật hàn TIG tốt nhất là gì? 

Có lẽ kỹ năng quan trọng nhất cần thiết cho hàn TIG là di chuyển mỏ hàn một cách có kiểm soát, với chuyển động tiến đều đặn, đồng thời giữ khoảng cách giữa đầu điện cực và kim loại cơ bản luôn nhỏ — thường trong khoảng 1/8 inch đến 3/16 inch (khoảng 3.2mm đến 4.8mm). Cần rất nhiều thực hành để kiểm soát chính xác chiều dài hồ quang, giữ nó càng ngắn càng tốt mà không để điện cực chạm vào kim loại cơ bản hoặc que bù hàn TIG. 

Nếu điện cực vô tình chạm vào kim loại cơ bản hoặc que bù hàn TIG, nó thường bị nhiễm bẩn — tức là một phần kim loại từ que bù hàn hoặc bề mặt hàn bám vào điện cực. Khi đó, hình dạng của hồ quang bị biến dạng, khiến việc điều khiển hồ quang trở nên khó khăn hoặc thậm chí không thể thực hiện chính xác. Ngoài ra, các tạp chất bám trên điện cực có thể bốc hơi và bắn ra các tạp chất vào mối hàn, làm cho quá trình hàn gặp thêm nhiều vấn đề. 

Góc giữa mỏ hàn và kim loại cơ bản cũng rất quan trọng. Bạn cần nghiêng nhẹ đuốc hàn để có thể quan sát vũng hàn và tạo khoảng trống cho que hàn bù. Góc nghiêng khoảng 15 độ là một điểm khởi đầu tốt, mặc dù một số thợ hàn có thể thích góc lớn hoặc nhỏ hơn một chút. Nếu bạn giữ đuốc hàn ở góc 45 độ (hoặc hơn), lượng khí bảo vệ sẽ bị giảm đáng kể, và góc quá phẳng sẽ làm cho vũng hàn dài hơn so với chiều rộng của nó. Lưu ý rằng đuốc hàn nên được nghiêng sao cho điện cực chỉ về phía trước, theo hướng di chuyển. 

Góc “làm việc” của đuốc hàn cũng rất quan trọng. Khi thực hiện mối hàn giáp mối, đuốc hàn thường được giữ ở góc 90 độ so với bề mặt kim loại, khi nhìn từ đầu mối nối.

Đối với mối hàn góc, khi hai tấm kim loại được ghép vuông góc với nhau, góc làm việc thường là 45 độ. Tuy nhiên, đôi khi bạn cần điều chỉnh góc này, đặc biệt khi hàn các kim loại có độ dày khác nhau. 

Như bạn có thể thấy, có rất nhiều yếu tố cần kiểm soát khi thực hiện một mối hàn. Điều quan trọng là kiểm soát góc, chuyển động và khoảng cách của đuốc hàn so với kim loại cơ bản. Điều này đòi hỏi tay cầm đuốc hàn phải liên tục thực hiện những điều chỉnh nhỏ. Đồng thời, tay cấp que hàn bù cũng phải phối hợp nhịp nhàng, được đưa vào cạnh trước của vũng hàn di chuyển, đồng thời luôn giữ đầu que hàn trong vùng khí bảo vệ — thật là một thử thách! 

Những mẹo và thủ thuật tốt nhất cho hàn TIG 

Dưới đây là năm mẹo giúp bạn đạt được mức độ kiểm soát cao trong hàn TIG: 

1. Đảm bảo mọi thứ được làm sạch tuyệt đối. 

Hàn TIG không dung nạp bất kỳ tạp chất nào. Hãy làm sạch kim loại cơ bản bằng dung dịch tẩy dầu mỡ trước khi chà bằng bàn chải sắt chuyên dụng. Không sử dụng cùng một bàn chải cho các loại kim loại khác nhau. Ngoài ra, cũng nên lau sạch que hàn bù bằng dung dịch tẩy dầu mỡ để tránh nhiễm bẩn. 

2. Giữ tư thế thoải mái

Bất cứ khi nào có thể, hãy ngồi khi hàn. Nếu không thể ngồi, hãy điều chỉnh tư thế đứng sao cho thoải mái nhất có thể. Một tư thế tốt sẽ giúp bạn kiểm soát mối hàn dễ dàng và chính xác hơn. 

3. Tìm cách cố định tay để có điểm tựa

Việc có điểm tựa cho tay hoặc cánh tay rất quan trọng để di chuyển đuốc hàn một cách chính xác. Hàn sẽ đẹp nhất khi cổ tay hoặc bàn tay được chống đỡ vững chắc. Bạn có thể tựa cổ tay vào vật đang hàn, hoặc dùng các khối gỗ, kim loại trên bàn hàn để làm điểm tựa cho tay cầm đuốc hàn. 

Nhiều thợ hàn còn lắp thanh đỡ song song với mối hàn, giúp họ di chuyển tay theo đường hàn một cách chính xác hơn. Nếu làm việc ở tư thế khó, ngay cả việc tựa vai hoặc hông vào vật cố định cũng có thể giúp giữ thăng bằng tốt hơn, thay vì đứng hàn mà không có điểm tựa. 

4. Thực hiện chạy thử trước khi hàn

Nghe có vẻ đơn giản, nhưng nhiều thợ hàn chuyên nghiệp luôn làm điều này trước mỗi lần hàn. Hãy vào tư thế thoải mái nhất, sắp xếp các điểm tựa nếu cần, sau đó di chuyển tay dọc theo đường hàn như thể bạn đang thực hiện mối hàn thật sự. 

Việc chạy thử giúp bạn nhận ra những điều chỉnh nhỏ có thể tạo ra sự khác biệt lớn, như điều chỉnh vị trí để thực hiện một đường hàn dài hơn hoặc giảm căng thẳng khi di chuyển tay. Bất kỳ sự căng cứng nào trong tư thế đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mối hàn. Ngoài ra, chạy thử giúp rèn luyện trí nhớ , giúp bạn giữ ổn định và chính xác hơn khi thực hiện mối hàn thật. 

5. Làm sạch điện cực bị nhiễm bẩn ngay lập tức!

Mọi thợ hàn đều sẽ làm bẩn điện cực vào lúc nào đó, nhưng điều quan trọng là phải thay ngay lập tức. Nếu tiếp tục sử dụng một điện cực bị nhiễm bẩn, hồ quang sẽ bị méo, làm giảm chất lượng mối hàn. 

Mẹo: Hãy chuẩn bị sẵn một nhóm điện cực đã được mài sẵn trên bàn hàn. Khi cần thay, bạn có thể đổi ngay lập tức mà không mất thời gian đi mài lại điện cực. 

Tôi tin rằng nếu bạn áp dụng những mẹo này, bạn sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt trong kỹ thuật hàn TIG của mình! 

Bạn muốn tìm hiểu thêm về hàn TIG? Hãy tham khảo các hướng dẫn hàn TIG chuyên sâu để nâng cao kỹ năng của mình.